گروه تحقیق و تفسیر خبر- گزارش غیر واقعی و جنجالی مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی، علیه ایران در حالی منتشر شد که قبلا اطلاعات هدفداری از آن با انگیزه فضاسازی، در اختیار محافل رسانه ای و امنیتی غرب قرار گرفته بود.

بنگاه های رسانه ای غربی و صهیونیستی از مدت ها قبل از انتشار تازه ترین ارزیابی یکسویه و منفی "یوکیا آمانو" مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی از وضعیت برنامه های صلح آمیز هسته ای ایران، به فضاسازی و ایجاد انگاره های منفی از این مساله پرداخته و تلاش کردند تا در دستورالعمل ها و اولویت های اصلی خبری و تبلیغی خود، برنامه اتمی جمهوری اسلامی را به شکل ویژه ای بزرگنمایی کنند.

آنچه در این میان به عنوان کانون و ترجیع بند اساسی مورد استفاده و استناد محافل سیاسی و امنیتی غربی و صهیونیستی قرار گرفت و انتشار گزارش جهت دار و غیرواقعی مدیرکل آژانس بهانه های لازم را فراهم آورد، "فرا-واقعیت سازی" از یک امر غیرواقعی و ادعایی بی اساس همچون "ابعاد نظامی احتمالی برنامه های اتمی ایران" بوده است.

* ترسیم فضای کنونی؛ گزارش تازه آمانو از نمایی نزدیک

---------------------------------------------------------------

سرانجام یوکیا آمانو مدیرکل ژاپنی آژانس بین المللی انرژی اتمی، آخرین گزارش جنجالی خود در سال 2011 درباره وضعیت جاری پرونده هسته ای ایران را - که از هفته‌های پیش جزییاتی از آن نقل محافل رسانه‌ای و امنیتی غربی و صهیونیستی بود و همچنین عاملی برای زیر فشار قرار دادن ایران از سوی آمریکا، رژیم صهیونیستی، فرانسه، انگلیس و آلمان قرار گرفته بود - به همراه یک ضمیمه ‌‌12 صفحه‌ای منتشر کرد.

آمانو در همسویی کامل با نهادهای اطلاعاتی آمریکا و اسرائیل در گزارش جدید خود و بویژه در بخش ضمیمه مفصل آن، اتهام های قابل تامل و البته بی اساسی را متوجه جمهوری اسلامی کرده است.

در واقع، این ضمیمه 12 صفحه ای مهم ترین و جنجال برانگیزترین بخش گزارش تازه آقای مدیرکل است که با عنوان "ابعاد نظامی احتمالی برنامه اتمی ایران" منتشر می شود.

آنچه در گزارش اخیر آمانو قابل تامل و توجه جدی است، آنکه نخستین بار است که آژانس در مورد نشانه هایی از "ابعاد نظامی احتمالی" در برنامه اتمی ایران، جزییاتی تا این اندازه مفصل منتشر می کند.

این ضمیمه سه بخش دارد. در بخش اول ضمیمه، تاریخچه ای از تلاش های آژانس برای یافتن پاسخ سوالات و ابهاماتی در مورد اهداف و ماهیت جنبه های نگران کننده برنامه اتمی ایران ارایه شده است.

بخش دوم هم به منابع و اعتبار اطلاعات و چگونگی بررسی آنها توسط آژانس اختصاص دارد.

اما در بخش سوم، تحلیل آژانس از اطلاعات در دسترس و ارتباط آن با جنبه های نگران کننده برنامه اتمی ایران ارایه شده است.

در این گزارش هرچند بصورت شفاف تصریح نشده که ایران در حال ساخت سلاح اتمی است، اما آمانو در آن مدعی شده است که به یک برنامه رایانه ای ایران دست یافته که در آن نوعی مدل سازی احتمالی برای ساخت بمب اتمی وجود دارد!

براساس متن منتشر شده، بطور کلی در گزارش آمانو عمدتا سه ادعا و اتهام علیه جمهوری اسلامی مطرح شده است:

- یکی از این ادعاها مربوط به تصاویر ماهواره ای از کانتینر فولادی است که ادعا شده در آن آزمایش های هسته ای انجام می شود.

- ادعای دیگر گزارش پیرامون تلاش ایران برای طراحی نمونه های رایانه ای کلاهک هسته ای است.

- ادعای سوم مطرح شده در این گزارش نیز استفاده ایران از کمک دانشمندان خارجی برای برداشتن گامهای اساسی در جهت تولید سلاح هسته ای و غلبه بر مشکلات فنی است.

مدیرکل آژانس به سیاق و روال معمول خود در بخش جمع بندی گزارش به این نتیجه دلخواه سرویس های اطلاعاتی و جاسوسی غربی و صهیونیستی رسیده است که "آژانس قادر نیست اطمینان موثق درباره فقدان مواد و فعالیت‌های هسته ای اعلام نشده در ایران را فراهم، و جمع‌بندی کند که مواد هسـته ای در ایران برای مقاصد صلح ‌آمیز است."

آمانو در حالی اقدام به انتشار مطالب در اختیارش درباره ایران می‌کند که همچنان این مطالب بدون سند موثق ارایه می‌شود.

همچنین آمانو با وجود آمادگی ایران برای بحث کارشناسی درباره رفع ابهامات آژانس، بدون موافقت ایران اقدام به انتشار این مطالب کرده است.

گزارش هماهنگ آمانو با مقاصد و اهداف سیاسی آمریکا، غرب و رژیم صهیونیستی که تنها حاوی اطلاعات برآمده از ادعاهای تکراری، بی اساس و واهی سرویس های جاسوسی آمریکا و صهیونیستی است، با واکنش شدید روسیه و چین به عنوان دو عضو دایم شورای امنیت سازمان ملل مواجه شده است.

این دو کشور چندی پیش در نامه ای به مدیرکل آژانس، او را از انتشار این گزارش برحذر داشته بودند.

در این میان، در تازه ترین واکنش به گزارش آمانو، وزارت امور خارجه روسیه طی بیانیه ای گفته است: "روسیه بشدت از اینکه گزارش آژانس به عامل افزایش تنش های موجود بر سر برنامه اتمی ایران تبدیل شده، مأیوس و متعجب شده است".

روسیه در مورد موجه بودن "انتشار محتوای این گزارش در سطح عمومی" ابراز تردید جدی کرده و رفتار کشورهایی را که خواهان هر چه تندتر بودن گزارش آژانس بوده اند، غیر سازنده خوانده است.

* آمانو و پرونده سازی از حاشیه های بی اساس مطالعات ادعایی

-------------------------------------------------------------------------

خوانش مستقل گزارش جدید آمانو – فراتر از نوع "خوانش مرجح" مورد نظر رسانه های غربی از متن این گزارش که در آن "تهدیدسازی از فعالیت های صلح امیز هسته ای ایران برای دستیابی به اهداف متصور" اولویت اساسی است – نشان می دهد که وی، "بدعت" نادرستی را که "محمد البرادعی" مدیرکل پیشین، در سبک خاص گزارش نویسی خود از فعالیت های هسته ای ایران از خود برجای نهاد از حاشیه به متن درآورده و به آن سندیت و قطعیت مورد نیاز محافل غربی و صهیونیستی را برای افزایش دامنه فشارها بر ایران، بخشیده است.

البرادعی در آخرین سری از گزارش های خود از وضعیت برنامه های هسته ای ایران، باب زمینه ای حاشیه ای به نام "مطالعات ادعایی" را در ارزیابی هایش گشود و اکنون جانشین وی، در گزارش اخیر خود "از اطلاعات در مجموع معتبر برآمده از ارزیابی های 10 کشور درباره جنبه های نظامی احتمالی برنامه هسته ای ایران" سخن به میان آورده در واقع همان اطلاعات و مدارک بی اساس منابع جاسوسی آمریکایی، اسراییلی و غربی است که در گزارش های البرادعی زیر عنوان "مطالعات ادعایی" و به عنوان یک بخش حاشیه ای طرف توجه قرار می گرفت.

در گزارش های آخر البرادعی درباره فعالیت های هسته ای ایران، این بخش با احتیاط در ذیل "مطالعات ادعایی" قرار می گرفت اما در سبک و سیاق آمانو، این ادعاها از حاشیه به متن گزارش آمده و برجسته سازی شده است.

موضوع حاشیه ای مطالعات ادعایی، اندکی بعد از پاسخ های شفاف و جامع ایران به مسائل باقیمانده مورد اختلاف میان این کشور و آژانس در سال 2007 میلادی (1386 خورشیدی) موسوم به طرح مدالیته آژانس در گزارش های البرادعی درباره فعالیتهای هسته ای ایران جا خوش کرد.

در سال 2007، ایران در چارچوب مدالیته (طرح اقدام) مورد توافق با آژانس بین المللی انرژی اتمی، به آخرین پرسش ها و ابهام ها پاسخ داد و این نهاد بین المللی نیز در نامه ای رسمی، حل و فصل شدن آن موارد را تایید کرد.

در آن هنگام، آمریکا و متحدانش در آستانه برداشته شدن این گام نهایی، موضوعی جدید زیر عنوان "مطالعات ادعایی" را به صورت وسیع مورد تاکید قرار دادند که البرادعی به ناچار در واپسین گزارش های خود درباره برنامه هسته ای ایران به آن اشاره کرد.

در آن زمان، طبق مدالیته توافق شده با البرادعی، 6 موضوع "آزمایش‌های پلوتونیوم"، "سانتریفوژهای پی. یک و پی. دو"، "منشا آلودگی‌های یافت شده"، "سند اورانیوم فلزی"، "پلونیوم 110" و "معدن گچین" حل و فصل شد و آژانس نیز بر این امر مهر تایید زد.

البته این اقدام با اعتراض نمایندگان برخی کشورهای غربی و همچنین نماینده ژاپن در آژانس که آن زمان آمانو بود، همراه شد.

پس از آنکه آمانو بر مسند مدیرکلی آژانس تکیه زد در گزارش‌های خود، راهی متفاوت از گذشته را در پیش گرفت و با انتشار دایمی ادعاهای گذشته،‌ پاسخگویی ایران را به موضوعات حل و فصل شده خواستار شد.

البرادعی، البته آن قدر منصف بود که مطالعات ادعایی را ادعای برخی کشورها (برخی اعضای آژانس) عنوان و بر ارایه نشدن اسناد مطالعات ادعایی به ایران تاکید کند، اما پس از وی، یوکیا آمانو مطالعات ادعایی را به گرانیگاه گزارش ها درباره برنامه هسته ای ایران بدل کرد؛ بدون آنکه هیچ اشاره ای به مدالیته مورد توافق ایران و آژانس کرده باشد.

در گزارش جدید آقای مدیرکل نیز بازهم تاکید آمانو و سندیت دادن او به این موضوع بی اساس به محلی برای بهانه جویی ها و اتهام زنی های آمریکا و متحدانش تبدیل شده است؛ بویژه آنکه این مساله در فضای تند و رادیکالی جامعه جهانی، در پیوند موضوعی با اتهام بی اساس "ترور سفیر عربستان در واشنگتن از سوی ایران" و همچنین اوج گرفتن تهدیدات نظامی علیه جمهوری اسلامی قرار گرفته باشد.

* تحلیل و ارزیابی:

1) آنچه مسلم است اینکه، طبق روال و رویه سابق و جاری آژانس، همواره در نشست های ثابت فصلی، گزارش هایی را شخص مدیرکل آماده و به اعضا ارایه می کند تا در نشست شورای حکام درباره آن بحث و تبادل نظر کنند.

بدین ترتیب، گزارش جدید آمانو در نشست آینده شورای حکام در دستور کار قرار می گیرد که قرار است در تاریخ 17و 18نوامبر (26 و 27 آبان) در مقر آژانس در وین برگزار شود.

از سال 2003 تاکنون، به صورت تقریبا دایمی، گزارش فعالیت های هسته ای ایران و از دو سال گذشته، گزارشی از فعالیت های اتمی سوریه در دستور کار اصلی نشست های شورای حکام قرار گرفته است.

به باور تحلیل گران مسائل هسته ای، تا زمانی که روند عادی سازی پرونده هسته ای ایران صورت نگیرد، رویه کنونی آژانس و فضاسازی علیه ایران ادامه خواهد یافت.

در این میان باید به این نکته نیز توجه کرد که معمولا گزارش های تند و منفی مدیرکل آژانس از فعالیت های هسته ای صلح آمیز ایران و سندیت بخشیدن به ادعاهای غربی ها، دستاویزی برای تشدید فضای بین المللی علیه جمهوری اسلامی و گام نهادن در مسیر تصویب قطعنامه شدید تحریم آمیز دیگر در شورای امنیت سازمان ملل قرار می گیرد.

2) از منظر تحلیلی، آنچه گزارش جدید آمانو را در مقطع زمانی فعلی جلوه و اهمیت فزاینده ای نسبت به گزارش های پیشین داده است، همزمانی انتشار این گزارش – فارغ از ماهیت و متن آن- با آغاز دور جدیدی از فشارهای سیاسی و روانی کم سابقه آمریکا و رژیم صهیونیستی علیه ایران است. از این نظر، این گزارش در پیوند موضوعی با پرونده اتهامی ترور و تهدیدات نظامی رژیم صهیونیستی علیه جمهوری اسلامی قرار می گیرد.

بدین ترتیب، گزارش آمانو را می توان یکی از قطعات مهم پازل اجماع غربی- صهیونیستی ارزیابی کرد. به بیان دیگر، آمانو با تنظیم و تدوین گزارش اخیر خود نقش یک مهره تاثیرگذار را در صفحه بازی پیچیده شطرنج در مقابل ایران ایفا کرد که در سبک بازی آمریکایی ها و اسراییلی ها با اراده آنها جابجا می شود.

3) در یک ارزیابی کلان از زمینه های اساسی زمانی و موقعیتی انتشار گزارش آمانو بصورت موضوعی کاملا همبسته و هماهنگ با دو مساله یاد شده (پرونده ترور و تهدیدسازی های نظامی علیه ایران) می توان دو دسته نگره تحلیلی را در میان صاحبنظران جست وجو و تفکیک کرد:

الف) گروهی که قایل به غالب شدن رویکردهای افراطی در جریان تقابل با ایران با میدان داری ویژه آمریکا و رژیم صهیونیستی و همراهی برخی کشورهای غربی بوده و از این منظر، برخی احتمالات را در آغاز اقدام غیر مسالمت آمیز علیه جمهوری اسلامی مطرح می کنند.

ب) گروهی دیگر که براساس واقعیت های موجود در منطقه خاورمیانه، قدرت بازدارندگی جمهوری اسلامی در پرتو پیشرفت های نظامی و دفاعی و همچنین تحلیل توان نرم (اقناع سازی افکار عمومی) و سخت (نظامی) آمریکا در پی جنگ های افغانستان و عراق، امکان آغاز جنگی دیگر در منطقه را دور از ذهن می انگارند.

خبرگزاری آمریکایی "آسوشیتدپرس" با انتشار گزارشی به تحلیل نیت واقعی آمریکا از به راه انداختن جنجال بر سر گزارش آمانو پرداخته و نوشته است که هدف اصلی آمریکا تشدید تحریم ها علیه ایران است نه به راه انداختن جنگ.

به نوشته این منبع "‌ایالات متحده آمریکا از نشانه‌هایی که از تلاش تهران برای دستیابی به سلاح هسته‌ای حکایت دارد، ‌بشدت نگران است، اما در عین حال قصد دارد از گزارش مدیر کل آژانس به عنوان اهرمی برای افزایش فشار و تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی استفاده کند و نیت آمریکا اقدام نظامی علیه ایران به بهانه گزارش آمانو نیست."

به بیان بهتر مقام های آمریکایی در صدد هستند از لحن انتقادی این گزارش برای ترغیب جامعه بین‌المللی به منظور در نظر گرفتن تحریم‌های جدی‌تر علیه ایران استفاده کنند.

با این حال مقامات کاخ سفید مطابق با استراتژی معمول خود در قبال ایران نسبت به حذف هیچ یک از گزینه‌ها علیه این کشور اقدام نکرده و تاکید دارند که همه گزینه ها همچنان روی میز است.

در این رابطه، سخنگوی وزارت دفاع آمریکا اخیرا اعلام کرده است که همچنان رویکرد دوسویه (فشار و تحریم و در صورت لزوم مذاکره) در مورد ایران همچنان استراتژی مورد علاقه آمریکاست. به گفته جان کیربی، دولت آمریکا و وزارت دفاع بر این استراتژی متمرکز هستند.

4) با توجه به موارد پیش گفته، می توان به این جمعبندی رسید که به نظر می رسد، با انتشار گزارش اخیر آمانو، آمریکا فضای سنگینی علیه فعالیت های هسته ای ایران را در محیط آشفته کنونی نظام بین الملل - که همچنان زیر سایه انقلاب های مردمی جهان عرب قرار دارد - شکل خواهد داد.

از این منظر، احتمالا بار دیگر با میدان داری ویژه آمریکا و نقش آفرینی متحدان نزدیک آن از جمله اسراییل، فرانسه، انگلیس و آلمان، رویکردهای رادیکال و افراطی بیش از گذشته به صفحه شطرنج دیپلماسی هسته ای غرب در مقابل ایران باز خواهد گشت. در این صورت، گزارش جدید آمانو، بهانه ای است برای تدوین قطعنامه شدید تحریم آمیز دیگر علیه ایران.

گزارش:‌ایرنا